رانت صدها میلیارد تومانی برنج وارداتی از جیب مردم به جیب چه کسانی می رود؟!

بهار نوشت: واردات برنج در 10ماهه گذشته از مرز یک‌میلیون تن گذشت تا این بار شاهد ثبت رکورد رانت 2‌هزارو400‌میلیارد تومانی در بازار برنج باشیم. برنج‌های وارداتی از مبادی هند، پاکستان و امارات به قیمتی کمتر از هزار و100تومان در انبارهای دولتی و خصوصی تخلیه شده‌اند؛ برنج‌هایی که شاهد توزیع 3‌هزار و850 تومانی آن‌ها در بازار هستیم. براساس آمار گمرک واردات برنج به کشور در 10ماهه سال 1391 سهمی معادل 2/2‌درصد از کل واردات کشور را به خود اختصاص داد.

عمده واردات برنج ایران در همین مدت از طریق هند، امارات و پاکستان انجام شد، به طوری که سهم این سه کشور از واردات برنج ایران به بیش از 94‌درصد رسید. همچنین سهم هند از کل واردات برنج بالغ بر 67‌درصد شد. این در حالی است که براساس تازه‌ترین تصمیم دولت تعرفه واردات برنج به 12‌درصد کاهش یافت.

برنج امسال تاکنون با ارز مرجع وارد شده است. یک‌میلیون تن برنج وارداتی با ارز هزار و266 تومان و در نهایت با احتساب تعرفه 24‌درصدی قیمت تمام‌شده‌ای کمتر از هزار و100 تومان. فروش برنج‌های وارداتی در بازار طی ماه‌های گذشته دوهزار و800 تومان بوده است که در چند هفته اخیر با صدور مجوز دوباره گرانی این کالا در بازار شاهد افزایش ‌هزارو 50 تومانی در هر کیلوگرم برنج وارداتی بودیم.

از سوی دیگر در 9ماهه امسال حجم ثبت سفارش واردات برنج بالغ بر 4‌میلیون و 544‌هزار تن شد که از این میزان 897‌هزار تن برنج وارد کشور شد. این در حالی است که کل نیاز سالانه کشور به واردات برنج 500‌هزار تن برآورد می‌شود. ساده است نیاز 500‌هزار تنی به گفته تولیدکنندگان و نیاز یک‌میلیون و 200‌هزارتومانی به گفته متولیان تنظیم بازار در برابر ثبت سفارش 4/5‌میلیون تنی و البته کاهش تعرفه واردات برای تسهیل در ورود برنج‌ به کشور.

این اتفاقات به نظر از یک جریان قوی و با نفوذ در بازار برنج نشات می‌گیرد تا حاشیه سود دلخواه یا همان رانت واردات کماکان برقرار باشد. برخی از دولتی‌ها و البته بهارستان‌نشین‌ها همواره به دنبال راهی برای برخورد با مافیای واردات برنج بودند؛ اقدامی که به نظر بیهوده بوده و خواهد بود چراکه نقل مکان برنج از اولویت دوم کالایی به اولویت سوم و بازشدن پای وارد‌کنندگان به مرکز مبادلات همراه شد، با کاهش12‌درصدی تعرفه واردات و افزایش‌ هزار و 50 تومانی قیمت برنج در بازار.

2‌هزار تومان، قیمت برنج وارداتی 
جریان حاکم بر بازار برنج همواره مورد انتقاد تولید‌کنندگان بوده است و دبیر انجمن برنج نیز قیمت منطقی برنج‌های وارداتی را دو‌هزار تومان اعلام کرده است. جمیل علیزاده‌شایق در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران گفت: در پی انتقال دریافت ارز مبادله‌ای برنج به مرحله سوم طبق اعلام رسمی گمرک، تعرفه واردات برنج به نصف کاهش یافت. وی ادامه داد: تصمیم‌گیری‌های بدون ثبات و پیاپی مسئولان موجب ایجاد آشفتگی در بازار شده است.

دبیر انجمن برنج اضافه کرد: عرضه‌کننده در شرایط فعلی نمی‌داند قیمت تمام‌شده را براساس قیمت خرید یا تعرفه واردات مشخص کند. علیزاده تصریح کرد: هر تن برنج وارداتی در کشور مبدأ 400 دلار خریداری می‌شود که اگر براساس دلار چهار‌هزارتومانی تعیین قیمت کنیم هر کیلو برنج وارداتی با احتساب هزینه حمل‌ونقل باید در بازار تهران کیلویی دو‌هزارتومان به فروش برسد. وی تاکید کرد: به دلیل نبود نظارت دقیق و کافی تخلف‌های بسیاری در قیمت و کیفیت برنج‌های ایرانی و وارداتی انجام می‌شود.

علیزاده تنها راهکار ایجاد ثبات و آرامش را در بازار برنج نظارت دقیق و کافی دانست و گفت: ارائه آمار دقیق از میزان تولید و سرانه مصرف برنج در کشور راهکاری دیگر برای رفع مشکلات کنونی است. وی ادامه داد: در سال‌جاری دو ‌میلیون و 400‌هزار تن برنج در کشور تولید شده است و سرانه مصرف کشور در سال سه‌میلیون تن است. علیزاده افزود: این در حالی است که بیش از 900‌هزار تن برنج از مبادی رسمی طی 10ماه گذشته وارد کشور شده است. دبیر انجمن برنج تاکید کرد: گرانی برنج‌های وارداتی موجب افزایش قیمت برنج‌های داخلی نمی‌شود چراکه انبارهای تولیدکنندگان مدت‌ها است خالی شده است. دولتی‌ها اما در توجیه این اقدام خود حمایت از تولید را مورد اشاره قرار می‌دهند و بر این باورند این اقدام آن‌ها نوعی حمایت از تولیدکننده و مصرف‌کننده بوده است.

در همین رابطه پس از مطرح شدن بحث‌هایی مبنی بر عدم تعلق ارز مرجع به واردات برنج و اختصاص ارز مبادله‌ای به آن، مدیرکل تامین و توزیع کالای وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام کرد: واردات برنج با هر نوع ارزی امکان‌پذیر است. علی پورکاوه در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: در حال حاضر ارز مرجع، ارز مبادله‌ای و ارز آزاد نیز می‌تواند در راستای واردات برنج مصرف شود. وی درباره دلیل کاهش تعرفه واردات برنج گفت: کاهش تعرفه واردات برنج به سبب مابه‌التفاوت نرخ ارز مرجع و ارز مبادله‌ای انجام شده است. علی‌اکبر پورکاوه گفت: بعد از این‌که امکان استفاده از ارز مبادله‌ای برای واردات برنج در کنار استفاده از ارز مرجع فراهم شده است هم‌اکنون روند واردات و توزیع برنج در کشور تسهیل شده است و روند قیمت در بازار نیز به صورت کاهشی مشاهده می‌شود.

مدیرکل تامین، توزیع و تنظیم بازار وزارت صنعت، معدن و تجارت افزود: هم‌اکنون عرضه برنج در سطح قابل قبولی از سوی معاونت بازرگانی داخلی وزارت صنعت، معدن و تجارت فراهم شده است و بر این اساس، توزیع 200‌هزار تن برنج هندی در 45روز باقیمانده از سال، از دیروز در سراسر کشور اجرایی شده است. وی تصریح کرد: بر این اساس توزیع برنج با نرخ مصوب و دولتی در سطح 31 استان کشور براساس زمان‌بندی و برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته در حال انجام است. پورکاوه گفت: قیمت این نوع برنج برای خرده‌فروشی‌ها سه‌هزار و600 تومان و برای مصرف‌کننده سه هزار و850 تومان تعیین شده است.

به هر حال دلیل کاهش تعرفه واردات برنج هرچه که بوده باشد هنوز یک علامت سوال بزرگ وجود دارد و آن هم حاشیه سود بسیار بالای واردکنندگان است؛ اتفاقی که نهاد‌های نظارتی نیز از کنار آن به راحتی عبور می‌کنند. شما هم جدی نگیرید، نه خانی آمده و نه خانی رفته.