ديدگاه سيد حسن خميني درباره اخلاق در فضاي مجازي: فضاي وب مودبانه نيست!

 

حجت‌الاسلام سيدحسن خميني در ديدار اعضاي شفقنا با بيان اينكه به وجود آمدن فقه ناشي از بيكاري نيست بلكه براي لزوم پاسخ دادن به سوالات متعددي است كه مرتب به وجود مي‌آيند گفت: سوالاتي پرسيده مي‌شود كه يا بايد به آنها پاسخ داد يا در جواب گفت «نمي دانم» كه خود اين نمي‌دانم، نحله بسيار بزرگي در ميان اهل سنت است، البته در حوزه كلام نه در فقه. به گزارش شفقنا، سيدحسن خميني ‌با بيان اينكه عدالت به معناي عدم خطا نيست بلكه به معناي عدم گناه است، اظهار داشت: كسي كه معصوم است خطا نمي‌كند نه كسي كه عادل است. فرد عادل، فردي است كه گناه و تخلف عمدي نمي‌كند اما ممكن است اشتباهاتي نيز داشته باشد.

يادگار امام با بيان اينكه انقلاب و نظام اسلامي با يك نگاه فقهي خاص پديد آمده است، گفت: اين نگاه فقهي، نگاه فقهي امام است و اين فقه، وحدت رويه قضايي و حكومتي لازم دارد كه آن وحدت رويه را پيدا كرده است. اين مساله به اين معنا نيست كه درون خود اين فقه امكان اجتهاد وجود ندارد يعني مي‌توان فقه امام را به عنوان يك نگاه از واقعيت لحاظ كرد كه باز ممكن است نگاهي كه آن فقه از واقعيت تبيين مي‌كند با ايجاد سوالات جديد، دوباره در آن دو نگاه پديد آيد.



فضاي وب، فضاي مودبانه‌يي نيست

سيدحسن خميني در ادامه به پاسخ پرسشي در ارتباط با اخلاق در فضاي مجازي پرداخت و گفت: متاسفانه فضاي وب، فضاي بي‌ادبي است. من از سايت‌هاي خارجي اطلاع ندارم ولي قطعا آنها هم اين گرفتاري را دارند. يكي از علت‌هاي آن اين است كه افراد در فضاي وب تبديل به شخصيت‌هاي مجازي مي‌شوند و هنگامي كه شخصيت مجازي شد، از حالت شخصي كه مي‌خواهد مردم او را خوب ببينند و خوب بدانند خارج مي‌شود. يكي از مواردي كه موجب سالم ماندن جامعه مي‌شود، اين است كه انسان‌ها دوست دارند ديگران آنها را خوب بدانند؛ اين يك نعمت خدادادي است و به همين دليل افراد حتي اگر بيماري‌هاي بسياري درون و در روح خود داشته باشند، براي اينكه از سوي جامعه طرد نشوند تلاش مي‌كنند خود را در برابر ديگران فردي هنجارمند و مودب نشان دهند.

او با ارائه مثالي بيان كرد: مودب بودن يعني رعايت كردن آداب اجتماعي، به فرض فرد مسني وارد اتوبوس مي‌شود و شخصي نوعي با وجود اينكه تمايل ندارد اما به دليل سنگيني نگاه جمع، از جاي خود بلند مي‌شود و جاي خود را به او مي‌دهد. بنابراين بسياري از تن دادن‌هاي انسان‌ها به هنجارهاي اجتماعي كه همان ادب باشد به اين دليل نيست كه درون خود متخلق هستند كه ‌اي كاش اين‌گونه باشد، درصدي از آن به خاطر همان است كه پيش از اين گفته شد اما در فضاي وب، شخصيت مجازي درست مي‌شود كه از اين گرفتاري خارج است زيرا با نام ديگري وارد شده است. اين ناشناس بودن موجب بروز پيدا كردن آنچه وراي اين ادب ظاهري وجود دارد خواهد شد.



تاكيد بر لزوم مقابله با بد اخلاقي در فضاي وب

يادگار امام عدم رعايت ادب ظاهري را نتيجه فضاي مجازي خواند و با تاكيد بر لزوم مقابله با بد اخلاقي تصريح كرد: بايد دانست كه بدي به خود ما بازگشت مي‌كند. در فضاي مجازي، حتي اگر به شخصيت مجازي فرد توهين هم بشود ناراحت نمي‌شود زيرا او را خود نمي‌داند، با زبان او دشنام مي‌دهد و به او هم كه دشنام مي‌دهند متاثر نمي‌شود چون هم او هست و هم او نيست. ممكن است به تدريج همين بازخورد در آينده به شخصيت‌هاي حقيقي آنها در جامعه نيز تسري پيدا كند. او با اشاره به آيه ‌«لاتتخذوا اليهود و النصاري اولياء...» در قرآن كريم، توضيح داد: اين توصيه خداوند يك علت دقيق عقلي دارد زيرا به مرور زمان قبح اعمالي كه آنها مرتكب مي‌شوند، مانند مصرف مشروب، در ذهن شخص مي‌شكند زيرا حُسن آن انسان، آن قبح را پوشش مي‌دهد يعني مثلا با خود مي‌گويد اين فرد نماز نمي‌خواند اما انسان خيلي خوبي هم هست در صورتي كه حسن اين فرد مي‌تواند ناشي از مسائل ديگري باشد و بايد بين كار آن شخص و خود او تمايز قايل شد.



هزينه‌هاي حضور با شخصيت حقيقي در فضاي مجازي بايد كاهش پيدا كند

سيدحسن خميني با تاكيد بر اينكه متاسفانه فضاي وب فضاي بسيار بي‌ادبي است، گفت: هر جا هم كه افراد بتوانند با شخصيت‌هاي مجازي حضور پيدا كنند اين مساله بدتر مي‌شود؛ يكي از راه‌هاي مقابله با اين بي‌ادبي موجود، اين است كه دامنه حضور شخصيت‌هاي حقيقي را افزايش دهند، يعني هزينه اينكه اشخاص با شخصيت حقيقي خود وارد فضاي مجازي شوند تا اين اندازه بالا نرود كه مجبور شوند سراغ حالت شخصيت‌هاي مجازي بروند. بايد به دنبال راه‌هاي ديگر نيز بود اما در حال حاضر بايد اين درد را شناخت و پذيرفت. درد اين است كه فضاي وب فضاي مودبانه‌يي نيست و ما به عنوان انسان‌هايي كه با چنين فضايي كه لازمه زندگي ما است، مواجه هستيم و نمي‌توان آن را حذف كرد. به عنوان يك ايراني، يك مسلمان يا يك متخلق بايد در اين راستا تلاش كنيم. او افزود: مطرح كردن اين بحث، توصيه و تلنگر به ديگران و اينكه همه بايد تلاش كنند و به آن بپردازند تا مورد توجه جامعه قرار گيرد خود، گامي به جلو خواهد بود.



تاثيرگذاري يك رسانه الزاما به تعداد بازديدكنندگان آن نيست

يادگار امام با بيان اينكه تاثيرگذاري يك رسانه الزاما به رتبه او در رتبه‌بندي‌هاي جهاني يا تعداد بازديدكنندگان آن نيست، تصريح كرد: چه بسا سايت‌هايي هستند كه زرد‌ند و رتبه بسيار بالايي نيز دارند البته رسانه‌ها به اين مساله نيز بايد توجه كنند و حتما اينكه سه نفر حرف را بشنوند بهتر از شنيدن دو نفر است اما تاثيرگذاري الزاما به اين موضوع ارتباط ندارد. تاثيرگذاري اين است كه با افراد مختلف ارتباط برقرار شود و سايت شفقنا تبديل به پايگاه بين‌المللي همكاري‌هاي مختلف شود و تنها يك سايت نباشد. هر خبرنگار بايد تبديل شود به «يك سايت مولد خبر شيعه».

او در پايان درباره كمرنگ شدن فعاليت برخي سايت‌ها و خبرگزاري‌هاي داخلي بيان كرد: شايد اداري شدن ناشي از گذر زمان و پيرشدن مجموعه‌ها دليل اين كمرنگ شدن فعاليت‌ها باشد، اما به تدريج كه سيستم اداري شد و از شكل كار دلي خارج شد تاثيرگذاري خود را از دست مي‌دهد. اين امر - يعني كار كردن با دل - مستلزم اين است كه فضايي صميمي و دوستانه در محيط حاكم باشد.