اینترنت و شبکه های اجتماعی در نگاه اعتماد

انقلابي كه پيدايش اينترنت و متعاقب آن شبكه‌هاي اجتماعي در «دنياي ارتباطات» پديد آوردند را -با تخفيف بسيار- تنها با اختراع ماشين چاپ و پيامد آن، نشر كتاب در سطحي گسترده‌تر، در دوره رنسانس مي‌توان مقايسه كرد. امكان انتشار يك نوشته به سادگي و رايگان، در طرفه‌العيني براي مخاطبان بسيار، موهبتي ارتباطي است كه نويسندگان بزرگ تاريخ - شايد به استثناي ژول ورن- حتي در رويا هم نمي‌توانستند آن را تصور كنند. اما در صورت بهره‌مندي ايشان از اين امكان آيا همچنان صاحب گنجينه‌هاي ادبي كنوني بوديم؟ و آيا احتمالا اين راحتي و سهل الوصول بودن نشر، منجر به افت كيفي مطالب ايشان نمي‌شد؟ فكر مي‌كنم هر امكان «خوش» در كنار خويش مضرات «ناخوش» را حمل مي‌كند تا به كساني كه توانايي استفاده درست از آن را ندارند، به سخاوت عرضه كند!

شبيه به اين شرايط- آن هم باز با تخفيف- در زمينه عكاسي و فيلمبرداري ديجيتال در برابر نوع نگاتيو آن پديد آمده است. زماني تعداد محدود فريم‌هاي عكاسي مانع از بهره‌گيري از دوربين به سرعت و تعداد زياد و تصادفي بود، اما اينك حتي با همين موبايل مي‌توان در دقيقه‌يي ده‌ها عكس گرفت. آيا كيفيت اين عكس‌ها، در مجموع از كيفيت عكس‌هاي شيوه قديمي‌تر به اندازه كميت آنها، بهتر و بيشتر شده است؟

اين مساله درباره انتشارات موجود در اينترنت و شبكه‌هاي اجتماعي مجازي نيز صادق است. ضمن اينكه اعتبار اين مطالب در اينترنت هنوز به اعتبار مكتوبات چاپ شده نيست و كاربران هنوز با مطالب منتشر شده در اين فضاي جديد ارتباطي با ديده شك و ابهام مي‌نگرند.

با توجه به مطالب عنوان شده، به نظرم همراه جشن گرفتن براي ابداع اين پديده تكنولوژيك-ارتباطي، بايد يك مراسم عزا هم براي افت كيفي و اعتباري آنچه كاربران از خود منتشر مي‌كنند برپا كنيم.

سهل الوصول بودن بهره مندي از اينترنت و شبكه‌هاي اجتماعي، متاسفانه اين ذهنيت را نزد دسته‌يي از كاربران پديد آورده كه خلق يك مطلب امري بسيار ساده و كم زحمت است، موضوعي كه خود سبب شده از اين نظرهم كيفيت آثار مكتوب همچنان در مجموع از كيفيت نشر يافته‌هاي اينترنتي بالاتر باشد.

پديده اينترنت و شبكه‌هاي مجازي اجتماعي از جهات متنوع ديگري همچون امكان ارتباط پيشرفته بين افراد، تبليغات، خبررساني، اعتياد به استفاده از اين شبكه‌ها و... نيز قابل بررسي جدي است كه در اين مجال تنها به صورتي مختصر به بحث انتشار آثار پرداخته شد.

و در آخر نكته‌يي كه بايد در اينجا اشاره كنم اين است كه اينترنت و پيامد‌هاي آن از جمله شبكه‌هاي اجتماعي «ضرورتي آرماني» است كه توانايي بالايي در «سركشي» دارد. مانند اسبي مي‌ماند كه هنوز رام نشده، مي‌تواند تو را به هرجايي كه بخواهي برساند، اما بايد از سركشي‌اش نيز همواره آگاه بود.

 

انسان امروز - اكثريت نوجوانان و جوانان - با ابزاري نو سر و كار دارد كه او را متمايز از ساير همگنانش در ازمنه‌هاي تاريخي مي‌كند. اين ابزار به قدر

ي تاثيرگذار است كه آن را مي‌توان با اختراع ماشين چاپ توسط گوتنبرگ مقايسه كرد. همان‌گونه كه ماشين چاپ، انقلابي در سواد و دانسته‌هاي بشر ايجاد كرد و در واقع نسل بشر نو شد، اين ابزار كه كامپيوتر و اينترنت نام گرفته است منشا تغييرات بسياري در بشر امروزين شده است و خواهد شد.

گفتني است كه مانند ماشين چاپ، كامپيوتر و اينترنت يك وسيله است و اين وسيله اجازه بلندپروازي‌هاي بسيار به انسان مي‌دهد.

دنياي در حال تغيير و تحول ما كه سرعت رشد تغييرات را مديون كامپيوتر و اينترنت است، ملاك سواد و دانايي را نيز در همين وسيله دانسته و امروز كسي مي‌تواند ادعاي سواد و دانش كند كه بتواند با اينترنت كار كند و يافته‌ها و دانش خود را روزبه‌روز نوتر كند.

در واقع بشر نيازمند نوسازي خود و حركت با زمان است. سرعت رشد تغييرات قبل از كامپيوتر و اينترنت وابسته به چاپ بود و متخصصان در انتظار مي‌ماندند كه كتاب يا نشريه تخصصي جديدي منتشر شود تا سواد تخصصي خود را بالا ببرند. اين فرآيند اينك از ساعت به دقيقه رسيده است. هر دقيقه نسبت به قبل مي‌توان مطلبي نو را در اينترنت يافت و آدم متخصص مي‌تواند به دانش خود بيفزايد. تصور كنيد در چنين دنيايي رقابت براي دانستن چه سرعتي مي‌گيرد؛ سرعتي كه مافوق تصور است.

اينجاست كه مي‌توان بين آدمي كه از اينترنت استفاده مي‌كند با آدمي كه هنوز با اينترنت آشنا نيست، تفاوت قائل شد.

البته گفتني است كه اينترنت مثل هر وسيله ديگري مي‌تواند به همان اندازه كه مفيد باشد، مخرب نيز باشد و اين فرآيند بسته به نوع استفاده از آن است. اينترنت گاهي نيازهاي كاذب در برخي نوجوانان و جوانان به وجود مي‌آورد كه آنان را از مسير كسب علم و دانش و آگاهي منحرف مي‌كند و آنان را وارد فضايي مي‌كند كه برايشان مشكل‌آفرين مي‌شود.

در اين مورد نبايد ناشكيبا بود، چرا كه همه ابزارها، هم ابزار خير مي‌توانند باشند و هم ابزار شر. استفاده است كه خير و شر را روشن مي‌كند و نوع استفاده نيز وابسته به فرهنگ آدميان است. مثلا چاقو وسيله جنايت نيست ولي گاهي به چنين وسيله‌يي تبديل مي‌شود.

همين‌طور است ساير ابزار، حتي ماشين چاپ كه اشاره شد انقلابي در يافته‌ها و دانش بشر به وجود آورد.

پس بايد گفت بشر امروز چه بخواهد و چه نخواهد بايد با اينترنت و نرم‌افزارهاي آن، شبكه‌هاي اجتماعي و ساير محتويات اين دستگاه پيچيده كار كند و آنچه از آن مي‌گيرد تفاوت‌هاي اساسي او را با بشري كه با اين دستگاه آشنا نيست روشن مي‌كند.

در واقع تفاوت و تغيير، دو ويژگي اساسي كساني است كه با اينترنت سر و كار دارند و اين ويژگي‌ها مشخصه آنان است.