با دستور معاون اول رييس جمهور صادرات پسته ممنوع شد!

 

اسدالله عسگراولادي در گفت‌وگو با «اعتماد»: ممنوعيت صادرات اشتباه است

در حالي كه اين روزها عرضه كالاهاي عمومي براي مصرف نوروزي مردم در نمايشگاه بهاره عرضه مي‌شود، جاي خالي يكي از پر مصرف‌ترين كالاهاي اين ايام بيشتر به چشم آمده است. عدم عرضه آجيل به دلايل عمده‌يي اتفاق افتاده و به گفته مسوولان وزارت صنعت، معدن و تجارت قرار است به زودي اين عرضه رخ دهد. اين وقايع در حالي است كه قيمت آجيل و خشكبار در ماه‌هاي اخير به صورت محسوس بالا رفته و به گفته رييس انجمن پسته دليل افزايش چشمگير قيمت پسته در بازار داخلي افزايش نرخ ارز بوده است، چرا كه پسته محصول صادراتي بوده و قيمت آن كاملا به نرخ ارز وابسته است لذا در پي افزايش قيمت دلار قيمت اين محصول در بازار داخلي نيز با افزايش يكباره مواجه شده است. همين نكته كه محسن جلال‌پور بر آن تاكيد دارد باعث شده تا قيمت هر كيلو پسته مرغوب و صادراتي كه از باغدار كيلويي هشت هزار تومان خريداري مي‌شد اكنون به 20 هزار تومان افزايش يابد. عرضه 25 درصد از پسته در بازار داخل و صادرات 85 درصدي به بازارهاي جهاني كه ارزآوري يك ميليارد دلاري براي سال جاري برايش پيش‌بيني مي‌شد باعث مي‌شود تا اهميت صادرات اين محصول جدي‌تر شود. در اين خصوص سال گذشته 160 هزار تن پسته در كشور توليد شده است كه 100 هزار تن از اين ميزان صادر شده است و ايران تا سال گذشته در سكوي اول توليد پسته جهان قرار داشت. اما از سال گذشته امريكا با افزايش سطح زير كشت ارتقاي جايگاه يافت و ايران دومين توليدكننده اين محصول شد. حالا در چنين فضايي كه از يك سو گراني بي‌رويه اين محصول در داخل و نياز ايام نوروز براي اين كالا احساس مي‌شود و از سوي ديگر درآمد ارزي كشور است، يك اتفاق عجيب باعث شده تا صادرات اين محصول كشاورزي از سوي دولت ممنوع شود. دراين ارتباط، قاسم نوده‌فراهاني، عضو ستاد تنظيم بازار، از ممنوعيت صادرات پسته به دستور معاون اول رييس‌جمهور خبر داده و گفته است كه در اين جلسه، يكي از اعضاي انجمن پسته‌كاران حضور داشته و خواسته است كه پسته‌يي كه با قيمت 30 هزار تومان صادر مي‌شود در داخل كشور هم به اين قيمت فروخته شود. به گفته وي قرار هم بوده است در انتهاي جلسه تفاهمنامه‌يي در اين خصوص امضا شود و پسته داخل كشور به قيمت صادرات، عرضه شود. اما اتفاق جالبي كه رخ داده است تا باعث شود جريان عوض شود به روايت نوده فراهاني اين است كه در پايان جلسه فرد مذكور جلسه را ترك كرده و معاون رييس‌جمهور دستور داده است كه صادرات پسته به مدت شش ماه متوقف شود. در اين خصوص روزنامه اعتماد در تماس با اسدالله عسگراولادي، رييس اتاق ايران و چين درباره اين ماجرا و هويت افراد حاضر در اين جلسه پرسش كرد. وي در گفت‌وگو با «اعتماد» درباره ممنوعيت صادرات پسته گفت: ممنوعيت شش ماهه صادرات پسته اشتباه محض است چرا كه در حال حاضر نياز داخل تامين شده و تمام فروشندگان ميزان نياز شب عيد خود را خريده‌اند و عدم حضور ايران در بازار جهاني موجب سودگيري امريكا خواهد شد. وي در تشريح تاثيرات اين ماجرا ادامه داد: در حال حاضر تنها 15 درصد توليد صرف بازار داخلي مي‌شود و 85 درصد براي صادرات است كه اين يعني 190 هزار تن از 200 هزار تن توليد براي صادرات صرف مي‌شود. به گفته عسگر اولادي در حال حاضر اين ممنوعيت صادرات موجب مي‌شود چهار كشور امريكا، تركيه، يونان و در نهايت چين سود كرده و بازار صادراتي ايران را تصاحب كنند.

 

عباس عبدي

چند روز پيش ايميلي را از يكي از كارگردانان مطرح سينماي ايران دريافت كردم كه درباره گراني آجيل بود و پيشنهاد كرده بود به دليل گراني زياد و بيش از طاقت آجيل و تنقلات و براي حفظ آبروي خانواده‌هاي كم‌درآمد و مبارزه با گران‌فروشي، از خريد پسته و آجيل شب عيد خودداري كنيم و توضيح داده بود كه پول آن را به هموطنان نيازمند و زلزله‌زدگان كمك كنيم. ولي تاكيد اصلي نويسنده تحريم خريد آجيل بود و پيشنهاد كمك به زلزله‌زدگان موضوعي تكميلي محسوب مي‌شد. از شما چه پنهان كه در دو روز گذشته، بنده نيز در خانواده بحث كرده و از طريق دموكراتيك! همگي را به پذيرش اين پيشنهاد معقول و منطقي مجبور كرده‌ام و قرار شده كه نه تنها آجيل، كه خريد شيريني هم متوقف شود و به شيريني‌هاي توليد خانگي روي‌ آوريم و فقط به خريد ميوه بسنده كنيم. هرچند مادرم هنوز زير بار نرفته و مي‌خواهد خريد كند، در نتيجه پيشنهاد كرديم كه شما پول آجيل را نفري پانصد يا هزار تومان خشكه روي عيدي نوه‌ها و نتيجه‌ها اضافه و پرداخت كن! احتمالا آنان راضي‌تر هم خواهند بود. اميدوارم بپذيرد. اين را نوشتم تا اعلام كنم كه از گراني آجيل و قيمت‌‌هاي سرسام‌آور آن مطلع هستم و تمهيدات لازم را هم براي مقابله با آن انديشيده‌ام! اگر اسم اين را بتوان انديشه گذاشت. ولي وقتي كه روز گذشته خبر ممنوعيت شش ماهه صادرات پسته را شنيدم تعجب كردم، و پيش خود گفتم: عجبا! هنوز مركب سياست‌هاي اقتصاد مقاومتي خشك نشده كه شاهد اين تصميم عجيب مي‌شويم و به تكرار رفتارهاي غيراقتصادي گذشته مي‌نشينيم. با ممنوعيت صادرات پسته و ساير اقلام، ممكن است آجيل ارزان شود ولي مگر نه اينكه بخش عمده‌يي از دلايل گراني‌هاي اخير ناشي از مشكلات ارزي است؟ در اين‌صورت روشن است كه نخستين تاثير ممنوعيت صادرات، در تشديد بحران ارزي خواهد بود و بحران ارزي را عميق‌تر و غيرقابل حل‌تر مي‌كند.

اثرات منفي صادرات فقط به اين نكته ختم نمي‌شود، بلكه بازارهاي صادراتي كشور را دچار مشكل مي‌كند. در سال 1373 وقتي‌ كه كشور با تورم 50 درصدي مواجه شد قيمت برخي كالاها گران شد. تا آن ‌جايي كه به ياد دارم رب گوجه‌فرنگي از جمله اين كالاها بود. علت اين مساله صادرات مواد غذايي به جمهوري‌هاي تازه تاسيس و استقلال يافته از اتحاد جماهير شوروي معرفي شد. دولت وقت براي جلوگيري از افزايش قيمت رب گوجه فرنگي! بلافاصله صادرات آن ‌را قطع كرد. بگذريم كه اين امر از يك سو موجب كاهش درآمدهاي ارزي، كاهش توليد و رشد بيكاري در داخل كشور مي‌شد، ولي از سوي ديگر موجب از ميان رفتن بازار صادراتي هم شد و بازرگانان تركيه به سرعت بازارهاي صادراتي ايران در آسياي ميانه را اشغال كردند، همچنان كه اين مشكل براي ساير مواد غذايي ايران نيز به وجود آمد و بازرگانان ديگر نتوانستند مثل گذشته در اين بازارها حضور يابند. اكنون پس از گذشت دو دهه از آن تجربه زيان‌بار، دوباره در حال تكرار آن اشتباه هستيم. دولت به جاي آنكه جلوي رشد نقدينگي و هزينه‌هاي بيخود و سرمايه‌گذاري غير مولد و اتلاف منابع خود را بگيرد تا اقتصاد با تورم مواجه نشود، فشارش را بر توليد و صادر‌كننده وارد مي‌كند. برخي از افراد هم از روي ساده‌لوحي گمان مي‌كنند كه اين كار مبارزه با گران‌فروشي و سرمايه‌داران زالو صفت! است. درحالي كه ريشه اصلي گراني، در رشد نقدينگي است كه منشا آن سياست‌هاي اقتصادي دولت است و اگر قرار باشد گريبان فرد يا افرادي را به عنوان مسوولان گراني گرفت بايد توجه خود را به عاملان افزايش نقدينگي و نه ديگران معطوف كرد. بازي كردن با ابزارهاي اقتصادي از جمله ممنوعيت صادرات و واردات سهل و ممتنع است. مي‌توان در اتاق نشست و در چند ثانيه زير يك برگه كاغذ را امضا كرد كه صادرات يا واردات فلان كالا ممنوع است؛ ولي بايد به تبعات آن نيز فكر كرد. كساني كه هنوز نتوانسته‌اند مساله دارو را حل كنند كه اولويت و اهميت آن ده‌ها برابر بيشتر از مساله آجيل و پسته شب عيد است، چگونه شده است كه در موضوعي به نسبت كم اهميت‌تر از دارو، تا اين حد از نظر تصميم‌گيري دست و دلباز هستند؟ حتما فردا هم در سخنراني خود خواهند گفت تا مي‌خواهيم يك مشت پسته در جيب مردم بگذاريم و شب عيدي بخورند و حال كنند، عده‌يي صدايشان در مي‌آيد كه چرا جلوي صادرات را مي‌گيريد؟ آيا مردم ما پسته نخورند و فقط شكم‌گنده‌هاي اروپايي پسته بخورند؟! آن‌هم پسته را به عنوان مزه در كنار زهرماري! اينها را نوشتم تا معلوم شود كه استدلال‌هاي طرفداري از ممنوعيت صادرات خيلي هم عوام‌پسند است، ولي اين حرف‌ها نه براي مردم شغل مي‌شود و نه درآمد و نه ارز، و نه مي‌تواند مانع از افزايش بعدي نقدينگي از سوي دولت شود كه ريشه همه گراني‌هاست. اين‌گونه اظهارات احتمالي و حتي ممنوعيت صادرات پسته را مي‌توان در جهت فعاليت‌هاي انتخاباتي درك و تفسير كرد، به اين معنا كه، با مبارزه عليه صادركنندگان زالوصفت و شعار دادن براي پر كردن جيب و شكم مردم از پسته خندان! ايراني، گامي به سوي مبارزه انتخاباتي برداشته مي‌شود. يك تفسير ديگر هم از اين اقدام وجود دارد و مي‌توان آن را همسو با تحريم امريكايي‌ها بدانيم كه درصدد محدود كردن زمينه دست‌يابي ايران به منابع ارزي هستند. البته فراموش نكنيم كه پسته امريكايي براي پر كردن جاي خالي پسته ايراني روزشماري مي‌كند تا بلكه اين بازار را براي هميشه از آن خود كند. اين احتمال اخير را به هيچ‌وجه فراموش نكنيد و دست كم نگيريد. از من گفتن!